Tòa án Nhân dân tỉnh Kiên Giang đã ban hành bản án số 116/2022/HC-ST ngày 2/8/2022 phán quyết về vụ “khiếu kiện quyết định bồi thường, hỗ trợ; quyết định cho thuê đất và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”.

Thu hồi đất sai luật

Bà Trần Hoa Sen, ngụ TP Phú Quốc (Kiên Giang) có diện tích đất 3.815m2, đo đạc thực tế 4.746,4m2 thuộc thửa số 115, tờ bản đồ 60, tọa lạc tại ấp Suối Lớn, xã Dương Tơ.

Phần đất trên có nguồn gốc do ông Nguyễn Văn Sang khai phá từ năm 1992 sử dụng liên tục, ổn định, không tranh chấp và chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Loan vào năm 2002. Đến năm 2007, bà Loan chuyển nhượng lại cho bà Sen với số tiền 300.000.000 đồng sử dụng ổn định đến nay và không phát sinh tranh chấp.

Cuối năm 2018, bà Sen nhận thông tin về việc cưỡng chế buộc bà giao khu đất trên nên bà làm đơn khiếu nại gửi UBND TP Phú Quốc và Phòng Tài nguyên – Môi trường của TP.

Qua làm việc với Phòng Tài nguyên – Môi trường, bà Sen mới biết khu đất gần 4.746,4m2 của mình đã bị thu hồi, có quyết định bồi thường và quyết định cưỡng chế thu hồi đất. Bà yêu cầu triển khai việc giao nhận các quyết định này nhưng không được nhận bất kỳ quyết định nào.

Một thời gian sau, bà Sen mới được nhận một bản photo Quyết định số 1568 ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc (nay là TP Phú Quốc) về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Rạch Cầu Sấu. Những quyết định khác như quyết định thu hồi đất, quyết định cưỡng chế thì không có.

Do đó, bà Sen đã khởi kiện UBND TP Phú Quốc vì cho rằng bà là người nhận chuyển nhượng và sử dụng hợp pháp diện tích đất trên. Trường hợp thu hồi thì phải ban hành quyết định thu hồi đất, thế nhưng các cơ quan chức năng chỉ ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ là sai quy định.

Phía khởi kiện yêu cầu hủy Quyết định số 1568 của UBND huyện Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Rạch Cầu Sấu.

Trong quá trình giải quyết vụ kiện tại Tòa án, phía Công ty Cổ phần Toàn Hải Vân có cung cấp Giấy CNQSDĐ số CT10578 do UBND tỉnh Kiên Giang cấp ngày 15/6/2017 cho công ty này nên bà Sen khởi kiện bổ sung, yêu cầu Tòa án hủy quyết định giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ này.

Luật sư Nguyễn Tấn Thanh – Đoàn luật sư TP HCM (người bảo vệ quyền và lợi ích cho bà Sen) khẳng định: “Diện tích 4.746,4m2 đất có nguồn gốc rõ ràng, sử dụng ổn định, liên tục không có tranh chấp, trên đất có tài sản là cây trồng và vật kiến trúc.

Đất chưa có quyết định thu hồi đất, chưa giải phóng mặt bằng, nhưng lại ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ; ban hành quyết định giao đất; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty Cổ phần Toàn Hải Vân trong khi đất đang do bà Sen đang quản lý sử dụng là không đúng pháp luật”.

Từ đó, luật sư Tấn Thanh đề nghị HĐXX tuyên hủy quyết định bồi thường, hỗ trợ; quyết định giao đất và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho Công ty Cổ phần Toàn Hải Vân. Trường hợp bồi thường, hỗ trợ phải theo giá thị trường 30.000.000 – 50.000.000 đồng/m2.

UBND TP Phú Quốc thua kiện

Từ chứng cứ, tài liệu và trình bày từ các bên liên quan, TAND tỉnh Kiên Giang nhận định việc khai khẩn của ông Sang năm 1993 và sau đó chuyển nhượng đến bà Sen tiếp tục sử dụng, quản lý đã được UBND xã Dương Tơ 2 lần xét duyệt nguồn gốc đất.

Đây là thời hạn trước ngày UBND tỉnh Kiên Giang ban hành quyết định 2163 ngày 16/8/1998 giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ đất cho Ban Quản lý rừng phòng hộ và đặc dụng Phú Quốc nên thuộc trường hợp đủ điều kiện được bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất theo Nghị định số 84/2007/NĐ-CP.

Trong khi đó, bà Sen là người sử dụng đất, không có quyết định thu hồi đất nhưng lại ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ cho bà Sen. Sau đó là quyết định giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ cho người khác nên việc bà Sen khởi kiện các quyết định nêu trên là có căn cứ xem xét.

Đối với Quyết định số 1986 ngày 15/10/2003 của UBND huyện phú Quốc thu hồi đất của ông Sang (nay là của bà Sen) do lấn chiếm đất Nhà nước quản lý, TAND tỉnh Kiên Giang nhận thấy thực tế ông Sang đã sử dụng khu đất từ năm 1993. Đất vẫn do người dân quản lý, cơ quan ban hành quyết định 1986 không chứng minh được quyết định này đã triển khai đến ông Sang và Nhà nước không quản lý thực tế trên diện tích này.

Trong khi đó, ông Sang vẫn sử dụng khu đất, chuyển nhượng cho đến bà Sen quản lý sử dụng và không hề biết đến Quyết định số 1986. Bên cạnh đó, tháng 5/2008, bà Sen được đo đạt diện tích đất, kiểm đếm cây trông, vật kiến trúc trên đất… nên mặc nhiên Quyết định số 1986 không liên quan trực tiếp đối với bà Sen.

TAND tỉnh cho rằng Quyết định 1568 ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho bà Sen trong khi chưa có quyết định thu hồi đất là không đúng trình thự theo Luật Đất đai năm 2003 nên cần hủy quyết định này.

Quyết định số 50 ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc về việc giao đất cho Công ty Toàn Hải Vân (trong đó có diện tích đất của bà Sen) trong khi chưa có quyết định thu hồi đất, chưa thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là không đúng trình tự, thủ tục theo Điều 32 Luật Đất đai năm 2003, nay là Điều 53 Luật Đất đai năm 2013.

Từ quyết định giao đất không đúng trình tự dẫn đến việc cấp Giấy CNQSDĐ cho Công ty Toàn Hải Vân của UBND tỉnh Kiên Giang là không đúng với Điều 99 Luật Đất đai năm 2013 nên cần phải hủy một phần quyết định giao đất (đối với khu đất của bà Sen) và hủy Giấy CNQSDĐ liên quan đến phần đất này.

Từ những nhận định trên, TAND tỉnh Kiên Giang chấp thuận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Sen.

TAND tỉnh quyết định hủy Quyết định số 1568 ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc (nay là TP Phú Quốc). Hủy một phần Quyết định số 50 ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc đối với diện tích đất của bà Sen; Hủy Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất do UBND tỉnh Kiên Giang cấp ngày 15/6/2017 cho Công ty Toàn Hải Vân.